Vluchtige organische stoffen (VOS)

13-05-2024

Wat zijn Vluchtige organische stoffen (VOS)? Vluchtige organische stoffen (in het Engels VOC, volatile organic compounds) zijn een brede klasse organische chemicaliën die bij kamertemperatuur gemakkelijk verdampen. Ze komen voor in een breed scala aan producten, waaronder verf, oplosmiddelen, schoonmaakmiddelen, luchtverfrisser en pesticiden. VOS kunnen ook worden uitgestoten door natuurlijke bronnen, zoals planten en vulkanen. Welke stoffen zijn er en met welke gaszakken kan je de VOS bemonsteren? Lees het hieronder.

Welke vluchtige organische stoffen zijn er?

Er zijn veel soorten VOC’s. Koolwaterstof-VOC’s hebben bijvoorbeeld zowel waterstof- als koolstofatomen en omvatten benzeen en tolueen. Oxygenaat-VOC’s bevatten koolstof, waterstof en zuurstof en zijn het resultaat van auto-uitlaatgassen en chemische reacties in de atmosfeer. Planten maken niet-schadelijke VOC’s aan, meestal terpenen of oliën die sommige planten hun karakteristieke geur geven, en bij bosbranden komen ook VOC’s vrij. Sommige VOS zijn giftig en hebben een negatieve invloed op de atmosfeer. VOC’s kunnen zowel op de korte als op de lange termijn gevolgen hebben voor de gezondheid en ervoor zorgen dat de luchtkwaliteit binnen en buiten afneemt. De bekendste zijn:

1. Benzeen: Benzeen is een kleurloze vloeistof met een zoete geur. Het komt voor in benzine, sigarettenrook en uitlaatgassen. Benzeen is een kankerverwekkende stof die kan leiden tot leukemie en andere gezondheidsproblemen.

2. Formaldehyde: Formaldehyde is een kleurloos gas met een scherpe geur. Het wordt gebruikt in de productie van spaanplaten, lijm en cosmetica. Formaldehyde kan irritatie van de ogen, neus en keel veroorzaken en kan leiden tot kanker.

3. Tolueen: Tolueen is een kleurloze vloeistof met een zoete geur. Het wordt gebruikt in verdunningsmiddelen, verf en lijm. Tolueen kan irritatie van de ogen, neus en keel veroorzaken en kan leiden tot hoofdpijn, duizeligheid en vermoeidheid.

4. Xyleen: Xyleen is een kleurloze vloeistof met een zoete geur. Het wordt gebruikt in verdunningsmiddelen, verf en lijm. Xyleen kan irritatie van de ogen, neus en keel veroorzaken en kan leiden tot hoofdpijn, duizeligheid en vermoeidheid.

5. Acetaldehyde: Acetaldehyde is een kleurloze vloeistof met een scherpe geur. Het wordt gevormd bij de afbraak van alcohol en komt voor in sigarettenrook en uitlaatgassen. Acetaldehyde kan irritatie van de ogen, neus en keel veroorzaken en kan leiden tot kanker.

Naast deze vijf bekendste VOS, zijn er nog veel andere VOS die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid.

Monitoring/ bemonstering van VOS

Vluchtige organische stoffen kunnen in de lucht worden gecontroleerd met behulp van verschillende methoden, waaronder het gebruik van luchtmonsternamezakken (gaszakken). Wij bieden onder andere de volgende zakken aan:

Tedlar Bags: Dit zijn flexibele zakken gemaakt van een fluoropolymeermateriaal die worden gebruikt om luchtmonsters te verzamelen. Tedlar Bags zijn inert ten opzichte van VOS, wat betekent dat ze de VOS in het monster niet zullen absorberen of ermee reageren.
Kynar Bags: Dit is een ander type flexibele zak die is gemaakt van een fluoropolymeermateriaal (PVDF). Kynar Bags zijn ook inert ten opzichte van VOS en worden vaak gebruikt om luchtmonsters te verzamelen voor analyse.
FEP (Teflon) Bags: Dit zijn zakken gemaakt van polytetrafluorethyleen (PTFE), ook wel bekend als Teflon. FEP Bags zijn inert ten opzichte van VOS en worden vaak gebruikt om luchtmonsters te verzamelen voor analyse.
Multi-Foil Bags: Naast Tedlar Bags, Kynar Bags en FEP Bags, kunnen ook multi-foil zakken worden gebruikt voor luchtbemonstering. Multi-foil zakken zijn gemaakt van een meerlaags materiaal dat een barrière vormt tegen VOS en andere gassen.

Luchtmonstername met Tedlar Bags, Kynar Bags en FEP Bags

Luchtmonstername met Tedlar Bags, Kynar Bags en FEP Bags is een veelgebruikte methode voor het monitoren van VOS in de lucht. Deze zakken zijn eenvoudig te gebruiken en kunnen worden gebruikt om luchtmonsters te verzamelen op verschillende locaties. De zakken worden vervolgens naar een laboratorium getransporteerd voor analyse. Denk erom dat de zakken zo snel mogelijk geanalyseerd worden, veel gassen zijn erg vluchtig en moeten binnen 24 uur geanalyseerd worden. Bent u benieuwd welk type luchtmonsternamezakken voor u het meest geschikt is? Laat ons dat weten welk type gas u wilt bemonsteren zodat wij dit voor u kunnen controleren.

Kijk ook eens op de volgende pagina waarop we gassen hebben verzameld in combinatie met verschillende zakken. Op basis daarvan kunt u zien welke zak het meest geschikt is per type gas: stabiliteit in gaszakken

VOCs hebben invloed op de luchtkwaliteit

Vluchtige organische stoffen (VOS) hebben een significante invloed op de luchtkwaliteit, zowel binnen- als buitenshuis.

Luchtkwaliteit binnen

Bronnen van VOS: VOS komen vrij uit een breed scala aan producten, zoals verf, schoonmaakmiddelen, meubels, tapijten, elektronica en cosmetica.
Gezondheidseffecten: Blootstelling aan hoge concentraties VOS kan leiden tot irritatie van de luchtwegen, hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, allergische reacties en zelfs kanker op de lange termijn.
Impact op binnenluchtkwaliteit: VOS dragen bij aan de vorming van fijnstof (PM2.5), wat ademhalingsproblemen kan veroorzaken en verergeren, vooral bij mensen met astma of COPD.

Luchtkwaliteit buiten

Bronnen van VOS: VOS komen vrij uit verbrandingsprocessen, zoals uitlaatgassen van voertuigen, industriële emissies en natuurlijke bronnen zoals planten.
Vorming van smog: VOS reageren met zonlicht en stikstofoxiden (NOx) om smog te vormen, wat kan leiden tot verminderde zichtbaarheid, ademhalingsproblemen en hartaandoeningen.
Bijdrage aan zure regen: VOS dragen bij aan de vorming van zure regen, die schadelijk kan zijn voor ecosystemen en waterkwaliteit.

Gezondheidseffecten van VOS

De gezondheidseffecten van blootstelling aan VOS hangen af van de specifieke VOS-stoffen, de concentratie van VOS in de lucht en de duur van de blootstelling.

Sommige VOS kunnen schadelijke gezondheidseffecten hebben, waaronder: